HISTORIA

OKRES ARCHAICZNY:

I dynastia (ok. 3100 – 2890 p. n. e.): II dynastia (ok. 2890 – 2686 p. n. e. ):

Menes; Hetepsechemui;

Aha; Reneb;

Dżer; Nineczer;

Dżet; Weneg;

Den; Sened;

Andżib; Nubnefer;

Semerchet; Peribsen;

Ka; Chesechem;

Chesechemui

STARE PAŃSTWO:

III dynastia (ok. 2686 – 2613 p. n. e.): IV dynastia (ok. 2613 – 2494 p. n. e.):

Sanacht; Snofru;

Dżoser; Cheops;

Sechemset; Redżedef;

Huni. Szepseskaf.

V dynastia (ok. 2494 – 2345 p. n. e.): VI dynastia (ok. 2345 – 2181 p. n. e.):

Userkaf; Userkare;

Neferirkare Kakai; Merire Pepi I;

Szepseskare Isi; Neferkare Pepi II;

Dżedkare Isesi. Nitoktris (królowa).

PIERWSZY OKRES PRZEJŚCIOWY:

VII dynastia – królów co niemiara: VIII dynastia – dynastia słaba:

„70 królów w 70 dni” Menkare;

Neferkare;

Neferkare Nebi;

Neferkare Kendu;

Neferkare Tereru;

Neferkahor;

Neferirke.

IX i X dynastia została zapoczątkowana przez Cheti I (tzw. HERAKLEOPOLITAŃSKIE dynastie)

ŚREDNIE PAŃSTWO:

XI dynastia (ok. 2133 – 1991 p. n. e.): XII dynastia (ok. 1991 – 1786 p. n. e.);

Mentuhotep I; Amenemhat I;

Intef I; Amenemhat II;

Intef II; Amenemhat III;

Intef III; Senuseret I;

Mentuhotep II; Senuseret II;

Mentuhotep III; Senuseret III;

Mentuhotep IV. Sebeknefru (królowa).

XIII dynastia (ok. 1786 – 1633): XIV dynastia – tu także królów było

dynastia obfitująca w co najmniej 65 mnóstwo i ciągnęło się to przez prawie

królów, m in.: 57 lat.

Hor;

Kaneferre Sobekhotep IV;

Merkaure Sobekhotep VII;

Meretepre Sobekhotep VI.

DRUGI OKRES PRZEJŚCIOWY:

XV dynastia – hyksoska (ok. 1650 – 1550 p. n. e.): XVI dynastia (ok. 1665 – 1565 p. n. e.):

Maibre Szeszi; rządy sprawowali różni królowie na

Seuserenre Chajan; równi z dynastią XV i XVII, ot chociażby

Auserre Apopi I; Anater.

Auserre Apopi II.

XVII dynastia (ok. 1650 – 1567 p. n. e.):

Sobekemsaf;

Nubcheperre Intef;

Sekenenre Tao I (Wielki);

Sekenenre Tao II (Dzielny).

NOWE PAŃSTWO:

XVIII dynastia (ok. 1567 – 1320 p. n. e.): XIX dynastia (ok. 1320 – 1200 p. n. e.):

Totmes I; Ramzes I;

Totmes II; Seti I;

Totmes III; Ramzes II;

Totmes IV; Seti II;

Amenhotep I; Tausret (królowa).

Amenhotep II;

Amenhotep III;

Amenhotep IV;

Ai.

XX dynastia (ok. 1200 – 1085 p. n. e.):

Setnacht Userkaure;

Ramzes III;

Ramzes IV i tak aż do Ramzesa XI.

TRZECI OKRES PRZEJŚCIOWY:

XXI dynastia (ok. 1085 – 935 p. n. e.):

w Tanis: w Tebach:

Smendes; Herbor;

Psusennes I; Pinodżem I;

Amenemope; Masaharta;

Siamun; Smendes I;

Psusennes II. Pinodżem II;

Psusennes – który później

miał zaszczyt rządzić jako

Psusennes II w Tanis.

XXII dynastia (ok. 935 – 730 p. n. e.): XXIII dynastia (ok. 817 – 730 p. n. e.):

Szeszonk I; Petubastis.

Szeszonk II;

Szeszonk III;

Szeszonk IV;

Pami;

Akeperre Osorkon IV.

XXIV dynastia (ok. 730 – 709 p. n. e.): XXV dynastia (ok. 750 – 656 p. n. e.):

Tetmacht; Pianchi;

Bakenrenef. Szebitku;

Taharka;

Tanutamon.

OKRES PÓŹNY:

XXVI dynastia – saicka (ok. 664 – 525 p. n. e.):

Psametyk I;

Psametyk II;

Psametyk III;

Necho II;

Amasis.

XXVII dynastia – perska (ok. 525 – 404 p. n. e.):

Dariusz I;

Dariusz II;

Kserkses;

Artakserkses.

XXVIII i XXIX dynastia (ok. 404 – 378 p. n. e.): XXX dynastia (380 – 343 p. n. e.):

Amyrtajos; Nektanebo I;

Neferites; Nektanebo II;

Achoris. Teos.

OKRES PTOLEMEJSKI:

królowie macedońscy: Ptolemeusze (ok. 340 – 30 p. n. e.):

Aleksander Wielki (ten od podboju wszystkich Ptolemeusz I Soter;

i wszystkiego); Ptolemeusz II Filadefos;

Aleksander IV. Ptolemeusz III Euregetes;

Ptolemeusz IV Filopator;

Ptolemeusz V Epifanes;

Ptolemeusz VI Filometor;

Ptolemeusz VII Neos;

Ptolemeusz VIII;

Dionizos;

Kleopatra VII.

ŹRÓDŁO OPRACOWANIA: http://www.krajslonca.pl/dynastie-egiptu/ 

Kalendarium Islamu

570 – rok urodzenia Proroka Mahometa, w rodzie Haszymitów należącym do plemienia Kurajszytów. Ojciec zmarł przed narodzeniem chłopca, a matka, gdy miał kilka lat. Wychowywał się w rodzinie stryja Abu Taliba, który zajmował się kupiectwem.

595 – Mahomet żeni się z wdową Chadidżą.

610 – Mahomet ma pierwsze objawienie na górze Hira w pobliżu Mekki. Zaczyna głosić nową religię, początkowo wśród rodziny i krewnych. Zbiór objawień Mahometa składa się na świętą księgę islamu – Koran. Anioł Gabriel (Dżibril) objawiał Mahometowi Koran począwszy od 610 aż do jego śmierci w 632 r.

613 – pierwsze publiczne wystąpienie Mahometa, dzięki któremu zyskuje sobie zwolenników. W objawienie Mahometa uwierzyła najpierw jego rodzina – żona Chadidża, stryj Abu Talib, jego syn Ali (później zięć Mahometa), przyjaciel Mahometa Abu Bakr (pierwszy kalif wybrany po jego śmierci).

616 – rody mekkańskie rozpoczynają bojkot Haszymitów za to, że popierają Mahometa.

619 – śmierć Chadidży i Abu Taliba, stryja i opiekuna Mahometa.

620 – anioł Gabriel zabiera Mahometa we śnie w podróż do Jerozolimy i do nieba.

622 – początek ery muzułmańskiej, pierwszy rok muzułmańskiego kalendarza liczonego od wywędrowania (hidżra) Mahometa i jego zwolenników z Mekki do Medyny, zwanej wówczas Jasrib. Założenie przez Mahometa pierwszej gminy (umma) muzułmańskiej w Medynie. Do ummy należeli ci, którzy uwierzyli w posłannictwo Mahometa. Mahomet zostaje wkrótce zwierzchnikiem wszystkich plemion Medyny.

624 – przyjęcie Al-Kaby jako punktu orientacyjnego dla modlitwy muzułmanów. Umma staje się niezależna gospodarczo – m.in. dzięki napadom na karawany z Mekki. Ramadan zostaje ustanowiony miesiącem postu.

624–632 – wojny prowadzone przez Mahometa w celu zwiększenia wpływów politycznych.

629 – pierwsza pielgrzymka muzułmanów z Mekki do Medyny.

630 – zdobycie Mekki przez muzułmanów, usunięcie z Al-Kaby pogańskich bożków. Akceptacja Mahometa i przyjęcie islamu przez beduińskie plemiona Półwyspu Arabskiego.

631 – liczne plemiona arabskie składają hołd Mahometowi i uznają jego władzę.

632 – pożegnalna pielgrzymka Mahometa do Mekki. Mahomet umiera.

632–634 – panowanie pierwszego wybranego przez muzułmanów kalifa Abu Bakra.

634–644 – panowanie kalifa Omara.

633 – początek podbojów: zajęcie południowej Mezopotamii, w następnych latach zdobycie Syrii, Jerozolimy, Egiptu, Bizancjum, Cypru i Egiptu.

644 – zebranie w jedną całość tekstu koranicznego.

644–656 – panowanie kalifa Osmana.

652 – zdobycie Armenii. Najazd na porty sycylijskie.

656 – kalifem zostaje Ali Ibn Abi Talib, brat stryjeczny Mahometa i mąż Fatimy, jego jedynej córki. Początek wojny domowej – poprzedni kalif został zamordowany na rozkaz Alego. Krewny zamordowanego kalifa Osmana, Mu’awija, namiestnik Syrii, wzywa do zemsty.

657 – bitwa nad Eufratem między Alim a Mu’awiją, niezakończona zwycięstwem żadnej ze stron.

660 – Mu’awija ogłasza się w Jerozolimie kalifem.

661 – zamordowanie Alego. Syn Alego, Al-Hasan, rezygnuje z walki o władzę i osiada w Medynie. Mu’awija zostaje kalifem.

661–680 – panowanie Mu’awiji, z dynastii Omajjadów, która będzie panowała do 750 r. Stolicą kalifatu zostaje Damaszek.

667 – podbój Azji Środkowej i początek podboju Afryki.

680 – męczeńska śmierć Al-Husajna, syna Alego i Fatimy, pod Karbalą. Na pamiątkę jego śmierci zostało ustanowione najważniejsze święto szyitów – Aszura.

691 – budowa meczetu Kopuła na Skale w Jerozolimie.

696 – wprowadzenie monet arabskich i języka arabskiego do administracji.

698 – zajęcie Kartaginy i nawracanie Berberów na islam.

705 – Arabowie docierają do Atlantyku.

705–715 – budowa Wielkiego Meczetu Omajjadów w Damaszku.

711 – początek podboju Indii, inwazja na Hiszpanię.

712 – zdobycie Samarkandy i Buchary, najważniejszych miast Azji Centralnej.

717 – muzułmanie przekraczają Pireneje.

719 – Kordoba zostaje rezydencją namiestnika Andaluzji.

732 – Karol Młot, król Franków, powstrzymuje w bitwie pod Poitiers ekspansję muzułmanów w Europie, Arabowie wycofują się z południowej Francji.

750 – klęska kalifa omajjadzkiego, władzę przejmuje dynastia Abbasydów.

751 – Arabowie pokonują Chińczyków nad rzeką Talas, uczą się od nich produkcji papieru i zakładają pierwszą wytwórnię papieru w Samarkandzie.

757 – potomek Omajjadów zakłada niezależne państwo omajjadzkie (kalifat) w Hiszpanii.

762 – założenie Bagdadu, nowej stolicy kalifatu.

778 – walki Karola Wielkiego z muzułmanami w Hiszpanii.

786 – kalifem zostaje Harun ar-Raszid, wprowadza nowy podział administracyjny państwa, przekazuje część władzy kalifa wezyrom (odpowiednik premiera), dzieli państwo między dwóch swoich synów.

827 – początek podboju Sycylii.

831 – Arabowie zdobywają Palermo.

870 – zdobycie Malty.

873 – zniknięcie ostatniego, dwunastego imama szyitów Al-Mahdiego.

950 – śmierć wybitnego filozofa arabskiego Al-Farabiego.

Lata 990 – plemiona turkmeńskie przyjmują islam.

1037 – śmierć wybitnego filozofa Awicenny (Ibn Sina).

1095 – papież Urban II wzywa do krucjaty i odbicia Jerozolimy z rąk muzułmanów.

1096 – początek pierwszej wyprawy krzyżowej.

1099 – zdobycie przez krzyżowców Jerozolimy i wybrzeża Syrii, koniec krucjaty.

1147–1149 – druga krucjata.

1187 – Saladyn (Salah ad-Din) pokonuje krzyżowców i zdobywa Jerozolimę.

1188–1192 – trzecia krucjata prowadzona m.in. przez cesarza Fryderyka I Barbarossę.

1198 – śmierć wybitnego filozofa Awerroesa (Ibn Ruszd).

1202–1204 – czwarta krucjata.

1204 – krzyżowcy zdobywają Konstantynopol.

1206 – mongolski wódz Temudżyn przyjmuje imię Dżyngis-chan (Król Świata), początek podbojów mongolskich.

1217–1221 – piąta krucjata.

1220 – początek pierwszego najazdu mongolskiego na Europę.

1227 – śmierć Dżyngis-chana, podział państwa mongolskiego.

1228–1229 – szósta krucjata.

1236 – chrześcijanie zajmują Kordobę.

1237–1241 – Mongołowie podbijają księstwa ruskie.

1241 – podboje mongolskie w Europie, bitwa pod Legnicą.

1242–1243 – Mongołowie plądrują Anatolię.

1248 – chrześcijanie zajmują Sewillę.

1248–1254 – siódma krucjata.

1258 – koniec kalifatu Abbasydów, mongolski wódz Hulagu-chan zdobywa stolicę kalifatu Abbasydów – Bagdad, morduje ostatniego kalifa z rodu Abbasydów. Stolicą wielkiego państwa sięgającego od Chin po Ruś Mongołów zostaje Tabriz (obecnie Iran).

1280 – wodzowie Złotej Ordy znad Wołgi jako pierwsi Mongołowie przyjmują islam.

1291 – wygnanie krzyżowców z Ziemi Świętej – koniec państw krzyżowców w Syrii i Palestynie.

1326 – początek podbojów Turków osmańskich.

1360–1389 – Osmanowie wprowadzają system wcielania do wojska wziętych do niewoli chłopców chrześcijańskich, nawracanych na islam i szkolonych. W Europie nazywano ich janczarami (tur. yeni czeri – nowe wojsko).

1370 – Timur (Tamerlan) rozpoczyna podbój Azji Środkowej.

1385 – Turcy osmańscy zajmują Bałkany.

1395 – Timur zostaje wodzem Złotej Ordy.

1442 – Węgrzy pokonują Osmanów.

1444 – w bitwie z Osmanami pod Warną ginie polski król Władysław Warneńczyk.

1453 – Turcy osmańscy zdobywają Konstantynopol.

1484 – wyprawa turecka przeciwko Polsce.

1492 – koniec panowania arabskiego na Półwyspie Iberyjskim. Król Hiszpanii zdobywa Granadę.

1499 – przymusowe nawracanie muzułmanów na terenie Hiszpanii, palenie arabskich rękopisów.

1502 – założenie dynastii Safawidów w Iranie.

1517 – Turcy osmańscy zdobywają Egipt (dotąd pozostawał pod panowaniem Mameluków).

1526 – potomek Dżyngis-chana, Babur, zdobywa północne Indie i zakłada dynastię Wielkich Mogołów.

1529 – pierwsze oblężenie Wiednia przez Osmanów.

1683 – Jan III Sobieski pokonuje Turków osmańskich pod Wiedniem.

1699 – zawarcie pokoju karłowickiego z Turcją osmańską, Rzeczpospolita odzyskuje Ukrainę i Podole.

1744 – narodziny ruchu wahhabickiego.

1798 – Napoleon podejmuje wyprawę do Egiptu.

1802–1806 – wahhabici zajmują Mekkę i Medynę.

1817–1818 – wojny w Indiach, rozszerzenie wpływów brytyjskich.

1821–1829 – Grecy walczą z Turcją o niepodległość.

1826–1828 – persko-rosyjska wojna o Kaukaz. Rosjanie zdobywają Erewan i Nachiczewan.

1828 – ekspedycje rosyjskie do Azji Środkowej.

1830 – Francja zajmuje Algierię. Powstaje niepodległe państwo greckie.

1853–1856 – wojna krymska.

1858 – koniec panowania Wielkich Mogołów w Indiach (władzę obejmuje tam Anglia).

1869 – otwarcie Kanału Sueskiego.

1878 – Kongres Berliński. Austro-Węgry rozpoczynają okupację tureckich prowincji – Bośni i Hercegowiny.

1901 – odkrycie wielkich złóż ropy naftowej w Persji.

1914 – Egipt dostaje się pod protektorat brytyjski.

1919 – podział imperium osmańskiego przez państwa Ententy.

1920 – Francuzi zajmują Liban i Syrię.

1920 – ogłoszenie niepodległości Albanii.

1924 – obalenie kalifatu w Turcji, reformy Mustafy Kemala zwanego Atatürkiem. Odchodzenie od islamu, likwidacja szariatu, uchwalenie konstytucji, zakaz wielożeństwa.

1928 – przejście w Turcji z alfabetu arabskiego na łaciński.

1928 – Hasan al-Banna zakłada w Egipcie Organizację Braci Muzułmanów.

1932 – powstanie Królestwa Arabii Saudyjskiej, niepodległość Iraku.

1945 – założenie Ligi Państw Arabskich.

1946 – niepodległość Syrii, Libanu i Królestwa Transjordanii.

1947 – podział subkontynentu indyjskiego na dwa państwa: Indie i Pakistan (dla muzułmanów). ONZ uchwala podział Palestyny.

1948 – powstanie państwa Izrael, pierwsza wojna arabsko-izraelska.

1950 – powstanie Jordanii, po włączeniu do niej części Palestyny (Zachodni Brzeg Jordanu).

1951 – niepodległość Libii, powstanie Zjednoczonego Królestwa Libii.

1953 – ogłoszenie republiki w Egipcie.

1954 – władze egipskie rozwiązują organizację Braci Muzułmanów.

1954–1962 – algierska wojna o niepodległość.

1956 – kryzys sueski, druga wojna arabsko-izraelska.

1956 – niepodległość Maroka, Sudanu i Tunezji.

1960 – w Bagdadzie powstaje OPEC – Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową.

1961 – powstanie niepodległego Kuwejtu.

1962 – niepodległość Algierii. Powstaje Liga Świata Muzułmańskiego. Wybuch wojny domowej w Jemenie, upadek królestwa, ogłoszenie republiki.

1963 – niepodległość Malezji.

1964 – powstaje Organizacja Wyzwolenia Palestyny.

1965–1967 – wojna domowa w Indonezji.

1967 – trzecia wojna arabsko-izraelska. Jemen Południowy ogłasza niepodległość.

1969 – upadek Królestwa Libii, ogłoszenie republiki.

1971 – rozpad Pakistanu na dwa państwa: Pakistan i Bangladesz. Powstają Zjednoczone Emiraty Arabskie, Katar i Bahrajn (w Zatoce Perskiej).

1972 – palestyński zamach na ekipę izraelską na olimpiadzie w Monachium.

1973 – obalenie króla Zahira w Afganistanie, proklamowanie republiki. Czwarta wojna arabsko-izraelska.

1975–1991 – wojna domowa w Libanie, spowodowana m.in. obecnością bojówek palestyńskich na terenie tego kraju i kierowanymi stąd ich atakami na Izrael.

1978–1979 – rozmowy pokojowe między Egiptem a Izraelem.

1979 – początek rewolucji muzułmańskiej w Iranie, szach Muhammad Reza Pahlawi opuszcza Iran, powstaje Islamska Republika Iranu.

1979–1989 – radziecka okupacja Afganistanu.

1980 – ekstremiści muzułmańscy mordują prezydenta Egiptu, Anwara as-Sadata.

1980–1988 – wojna iracko-irańska.

1987 – początek powstania antyizraelskiego (Intifady) w Palestynie.

1989 – wycofanie wojsk radzieckich z Afganistanu.

1990 – atak Iraku na Kuwejt.

1991 – odbicie Kuwejtu przez wojska sprzymierzone, głównie USA (wojna w Zatoce, zw. Pustynna Burza). Władze państwowe w Algierii (pod naciskiem Zachodu) unieważniają wybory, wygrane demokratycznie przez fundamentalistów.

1992 – początek wojny w Bośni.

1993 – wzajemne uznanie się Izraela i Organizacji Wyzwolenia Palestyny.

1993–1994 – palestyńska strefa Gazy i Jerycho uzyskują status autonomii.

1994 – talibowie rozpoczynają walkę z mudżahedinami w Afganistanie.

1995 – pokój w Dayton decydujący o podziale Bośni i Hercegowiny na część serbską i chorwacko-muzułmańską.

1996 – talibowie zdobywają Kabul i władzę nad Afganistanem.

1997 – zaostrzenie konfliktu izraelsko-palestyńskiego.

1997 – Muhammad Chatami, duchowny o liberalnych poglądach, zostaje wybrany w wyborach powszechnych na prezydenta Iranu.

1998 – Chatami, jako prezydent, odżegnuje się w imieniu rządu irańskiego od fatwy nakazującej zabicie autora Szatańskich wersetów Salmana Rushdiego.

11 września 2001 – atak terrorystyczny na World Trade Center i Pentagon.

październik 2001 – atak USA na Afganistan rządzony przez talibów w ramach wojny z terroryzmem (ukrywał się tam Osama ben Laden).

marzec 2003 – inwazja USA i wojsk sprzymierzonych na Irak, okupacja tego kraju przez armię USA i wojska sprzymierzonych, w tym dowodzoną przez Polaków brygadę międzynarodową w prowincji Babel.

październik 2003 – pokojową Nagrodę Nobla otrzymała Szirin Ebadi, irańska prawniczka walcząca o prawa kobiet.

kwiecień 2004 – Tarik Ramadan, teolog muzułmański i kaznodzieja, został uznany przez magazyn „Time” za jedną ze stu najbardziej wpływowych osób XXI w.

październik 2004 – wybory prezydenckie w Afganistanie, prezydentem został Hamid Karzaj; ogłoszenie raportu Duelfera, według którego Saddam Husajn nie dysponował bronią masowego rażenia.

styczeń 2005 – pierwsze wybory powszechne w Iraku po obaleniu Saddama Husajna. Przewagę głosów zdobywają przedstawiciele szyitów, sunnici w większości zbojkotowali wybory.
http://www.wiez.com.pl/islam/index.php?id=4